Produkty typu light - czy warto je stosować?

MICHAŁ WRZOSEK • dawno temu

"Light", "zero", "lekkie" - współczesny rynek pełen jest zamienników klasycznych produktów spożywczych, które ze względu na obniżoną zawartość kalorii mają pomóc nam pozbyć się nadmiarowych kilogramów. Czy faktycznie jest to jednak najlepsze rozwiązanie? I co właściwie kryje się pod określeniem "light"? Czytaj dalej, a poznasz odpowiedzi na te i inne pytania związane z żywnością o obniżonej wartości kalorycznej!

Jogurt typu light (Fot. d3sign/Getty Images)

Produkt "light", czyli… jaki?

Zastanawiając się nad tym, czym właściwie są produkty "light", warto wiedzieć, że jest to termin regulowany prawnie, a jego użycie na etykiecie jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy produkt spełnia konkretne zasady.

Jakie? Każdy produkt spożywczy ze słowem "light" ("lekki") na etykiecie (i każdym określeniem o podobnym znaczeniu) musi mieć obniżoną zawartość kalorii lub konkretnych składników odżywczych, w porównaniu do "klasycznej" wersji danego produktu.

Co oznacza to w praktyce? Po pierwsze, określeniem "lekki" możemy opisać produkt, o wartości energetycznej obniżonej o co najmniej 30 proc. w stosunku do produktu "wyjściowego" - np. jeżeli standardowy jogurt owocowy zawiera 100 kcal w 100 g produktu, produkt "light" może zawierać ich maksymalnie 70. Podobnie, słowo "light" lub "lekki" można także zastosować w przypadku wyrobów, w których zawartość węglowodanów, tłuszczów lub białek obniżono o co najmniej 30 proc., na opakowaniu należy jednak wskazać, ilość którego z wymienionych makroskładników została w danym produkcie zredukowana w porównaniu do jego klasycznej wersji.

Oczywiście, w większości przypadków, obniżeniu ulega ilość cukru lub tłuszczu, to bowiem te makroskładniki kojarzone są z nadmierną masą ciała i pogorszeniem stanu zdrowia. Dodatkowo, taka redukcja dotyczy zwykle tego składnika, który jest najbardziej kojarzony z danym wyrobem — przykładowo, w przypadku majonezu możemy spodziewać się obniżenia ilości tłuszczu, zaś w przypadku słodyczy lub napojów — cukru.

Jakie produkty znajdziemy w sklepowym dziale wyrobów mających wspomagać odchudzanie? Wybór jest naprawdę szeroki! Szczególnie wiele produktów w wersji "light" tworzonych jest przez producentów nabiału - jogurty, serki kanapkowe, sery żółte, desery mleczne. Wszystko to znajdziemy w sklepowej lodówce. Dodatkowo, dużą popularnością cieszą się w Polsce takie grupy wyrobów jak: napoje w wersji "zero", majonezy, dressingi sałatkowe, czy słodycze — wszystko to z określeniem "light", "lekki" lub "0%" na etykiecie.

Zalety i wady produktów light

Jak widzisz, wybór jest naprawdę ogromny, a większość produktów uważanych za "niezdrowe" możesz obecnie dostać w wersji o obniżonej zawartości kalorii. Niepodważalną zaletą tego rodzaju produktów jest to, że ich producenci są prawnie zobligowani do obniżenia w nich ilości kalorii, tłuszczów czy cukru, kupowane wyroby są więc zwykle faktycznie mniej kaloryczne od swoich klasycznych odpowiedników.

Na jaką pułapkę należy jednak uważać? Musisz pamiętać o tym, że każda ingerencja w skład niesie za sobą pewne konsekwencje. Przykładowo, obniżenie ilości tłuszczu sprawia, że produkt zaczyna zawierać w sobie więcej procent wody, co z kolei prowadzi do jego mniejszej trwałości i konieczności dodania substancji konserwujących.

Podobnie ma się sytuacja w przypadku obniżenia ilości dodanego cukru. Cukier działa bowiem jak swego rodzaju konserwant, jego odpowiednie stężenie hamuje bowiem rozwój drobnoustrojów. Dodatkowo, warto zdawać sobie sprawę, że jednym z najważniejszych czynników decydujących o wyborze żywności jest jej smak — w związku z tym producenci nie mogą pozwolić sobie na to, aby ich wyroby oznaczone jako "light" smakowały gorzej niż oryginał, a niestety tak może się stać, jeśli wyeliminujemy z nich cukier, czy będący nośnikiem smaku tłuszcz.

W związku z tym produkty o obniżonej kaloryczności zawierają zwykle dodatek rekompensujący ewentualne deficyty smakowe. Jaki? W przypadku obniżenia zawartości tłuszczu, najczęściej są to… cukry, często w postaci szkodliwego dla zdrowia syropu fruktozowego, zaś w przypadku produktów "bez cukru" - słodziki (naturalne i syntetyczne) lub… tłuszcz. Jak widzisz, chcąc wspomóc swój organizm, możemy czasami nieświadomie mu zaszkodzić. Dlatego właśnie tak istotne jest czytanie składów umieszczanych na etykietach.

Oddzielną kwestię dotyczącą wpływu produktów "light" na zdrowie stanowi grupa produktów nabiałowych o zerowej zawartości tłuszczu, czyli tzw. chudych czy lekkich. Musisz pamiętać, że tłuszcz jest niezbędny do wchłaniania witaminy A oraz witaminy D, jego eliminacja z tego rodzaju produktów będzie więc obniżała ich dostępność dla organizmu. Ponadto witamina D jest składnikiem koniecznym dla prawidłowej absorpcji wapnia, wchłanianie tego pierwiastka z chudego nabiału będzie więc znacznie gorsze. Jest to niezwykle istotne, zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, że to właśnie mleko i jego przetwory stanowią główne źródło wapnia w diecie.

Czy warto włączyć produkty light do swojej diety?

Jak widzisz, podobnie jak w przypadku większości innych przetworzonych produktów spożywczych, podstawę dla wyboru żywności typu "light" powinno stanowić to, co znajduje się w jej składzie. Właśnie dlatego tak ważne jest czytanie etykiet i ocena, czy wybrane przez nas produkty faktycznie stanowią dobry, zdrowy zamiennik "klasycznej żywności".

Oczywiście nie oznacza to, że żywność typu "light" nie może być dobrym "pomocnikiem" w drodze do redukcji nadmiarowych kilogramów, musisz jednak pamiętać, że "light" nie oznacza automatycznie "zdrowy".

Uważaj również, żeby nie wpaść w pułapkę — to, że tzw. produkty "lekkie" mają mniej kalorii niż ich klasyczne odpowiedniki, nie musi wcale oznaczać, że są to produkty niskokaloryczne. Dlaczego jest to istotne? Niestety, błędnym przekonaniem jest to, że od żywności o obniżonej zawartości kalorii nie da się przytyć. Da się, chociaż w nieco wolniejszym tempie, dlatego właśnie konsumowanie dużych ilości tego rodzaju produktów może mieć skutek odwrotny do zamierzonego.

Warto o tym pamiętać, gdy następnym razem postanowisz sięgnąć po "lekką" żywność. Tylko umiar i rozsądne jej stosowanie będą bowiem dobrym wyborem dla zdrowszego stylu życia i wymarzonej sylwetki.

Michał Wrzosek
Centrum Respo